Het is mooi dat het meubilair van de voormalige RK kerk op het Noard een plek kon krijgen in een kerk in Amstelveen. Het is ook heel mooi dat de Kruiswegstaties en het beeld van St. Gertrudis in Workum zijn gebleven. Ze zijn in vernieuwde vorm te bewonderen in de St. Gertrudis op de Merk.
De veertien schilderijen van de Kruisweg zijn intensief – en voorzichtig – schoongemaakt. De kleuren zijn weer helder en de lijsten zijn opnieuw geschilderd in een mooie grijze kleur, passend bij de muren van het Noordertransept. Zo vormen ze daar de eenheid die hoort bij het verhaal van Jezus’ veroordeling en terechtstelling. Deze schilderijen zijn in 1851 voor de toenmalige RK kerk gemaakt door Otto de Boer. Toen in 1877 de St. Werenfridus werd gebouwd, verhuisden ze natuurlijk daar naar toe. En nu, zoveel jaren later, hebben ze een nieuwe plek gekregen.
De traditie die hoort bij de kruiswegstaties komt voort uit de vroegchristelijke gewoonte van pelgrims in Jeruzalem om de route te lopen die Jezus na zijn veroordeling liep naar Golgotha. Franciscus van Assisi (1182-1226) bedacht dat je dit ook zou kunnen doen met behulp van afbeeldingen. Op een gegeven moment werd daarom ieder RK kerkgebouw verplicht kruiswegstaties in de kerk aan te brengen. Zo konden op Goede Vrijdag de gelovigen langs de staties (haltes) gaan om letterlijk en figuurlijk stil te staan bij wat er met Jezus was gebeurd.
Ook het beeld van St. Gertrudis verhuisde naar de kerk die destijds – dus voor de Reformatie – naar deze heilige is genoemd. Het houten beeld is behoedzaam schoongemaakt, hersteld en bijgewerkt naar de oorspronkelijke kleuren. Nu hangt het beeld meteen bij binnenkomst in de kerk links, zo kijkt ze de kerk in die ooit haar naam heeft gekregen. Waarom dat gebeurde is niet meer te achterhalen maar over deze Gertrudis, Geertrui of Gertrud is nog wel iets te vertellen.
Haar verhaal speelt zich af rond 650 in Nijvel, een stad in de Belgische provincie West-Vlaanderen. Daar stichtte zij een abdij. Als jong meisje had ze besloten haar leven in dienst van God te stellen. Men zegt van haar dat ze veel bewondering kreeg van haar medezusters. Ze bad veel en bracht dagen vastend door. Ze leefde in de grootste armoede en gaf alles wat ze had aan armen, weduwen en wezen. Ze stichtte meerdere kloosters.
Vanaf het jaar 1000 werd zij steeds meer vereerd, in het Noorden vooral in Fryslân. Dit vanwege haar sociale bewogenheid en naastenliefde. Ook werd zij beschouwd als schutspatroon voor handelaren en reizigers. Wellicht dat dit voor de Workumers van die tijd aanleiding was om de kerk naar haar te noemen.
Of misschien was de aanleiding ook wel het volgende: Op de staf van het beeld van St. Gertrudis is een muis afgebeeld. Dat is omdat hier, in het Noorden, de Germaanse godsdienst nog niet overal verdwenen was. In die godsdienst ging men er van uit dat muizen demonen vertegenwoordigden. Toen het christendom kwam, ontstond de gedachte dat de heilige Gertrudis in staat was die duivels te verdrijven.
Gelukkig zijn de Kruiswegstaties en het beeld van St. Gertrudis bewaard voor de stad en haar inwoners. In de kerk op de Merk kregen ze een tehuis waar hun functie opnieuw tot zijn recht kan komen.
(Bron Friso)
