Aansluitend aan de stille tocht op 4 mei is er in de Doopsgezinde kerk, de Vermaning, om 20.45 uur weer het traditionele herdenkingsconcert. Dit keer met de sopraan Elizabeth Kooy, klarinettist Pierre Lafay, pianiste Pauli Yap en Thijs Feenstra, declamatie. Het programma vemeldt ‘l’Abîme des oiseaux’ van Messiaen, de liederencyclus ‘Berichte aus Czernowitz’ van Ebo Reitsma en een tweetal korte (Friestalige) verhalen van Aggie van der Meer.
Czernowitz: een stad in de Oekraïne. Een stad die, net als in 1940-1945, ook nu wordt geconfronteerd met oorlog. Een stad waarin twee mensen opgroeiden die dat thema ‘oorlog’ in hun poëzie hebben verwerkt: Paul Celan en Selma Meerbaum-Eisinger. Ze waren zelfs familie van elkaar. Selma mocht niet ouder worden dan 18 jaar. Paul Celan stierf weliswaar in vrijheid, maar het was een zelfgekozen einde…
De herdenking op 4 mei heeft dit jaar door de gruweldaden in de Oekraïne een nog beladener karakter gekregen dan anders. Nog heftiger is de gedachte aan ‘vrede’ die ikzelf bij elke 4 mei-herdenking altijd weer heb. Want 4 mei is voor mij niet ‘alleen maar’ herdenken van diegenen die in 1940-1945 zijn gevallen, maar ik ervaar het altijd weer als een waarschuwing en een bede om vrede. De ondubbelzinnige waanzin van oorlog voeren wil ik dan wel van de daken schreeuwen. Veel heeft het niet geholpen. Maar misschien wil ik ook te snel, hoop ik tegen beter weten in dat het een keer echt vrede wordt in onze wereld.
In het christelijk geloof is er dan het paradijs. In mijn geloof hoop ik dat het paradijs ooit eens op aarde zal worden gerealiseerd. Maar misschien blijft dat een ijdele hoop. Wat we wel kunnen doen is leven naar het bekende gezegde ‘Verbeter de wereld en begin bij jezelf’. Misschien is dat ook wel het enige wat we kúnnen doen.
En een onderdeel van dat verbeteren vindt plaats in de kunst. Daar waar kunstenaars bezig zijn met het scheppen van iets moois, is er geen plaats voor wreedheden. En wanneer anderen dan kunnen genieten van die kunst en zeker wanneer die kunst dan bij anderen een beroep kan doen op zelfreflectie, dan kan er op heel kleine schaal iets moois tot stand komen.
Ik hoop dat dit door de prachtige poëzie van Aggie van der Meer en van Selma Meerbaum-Eisinger gestalte kan krijgen. En wanneer mijn muziek en die van Messiaen daarin ook een bijdrage kunnen leveren, dan ben ik nu, te midden van alle droefheid van deze tijd, toch heel even een blij mens. Ik hoop, u ook.
(Bron Friso)
Fotobijschrift
Selma Meerbaum-Eisinger (rechts) met een vriendin in Czernowitz.