Geschiedenis van een kerkblad

11 dec

Leden die ingeschreven staan in de boeken van de St. Gertrudiskerk krijgen een gedrukt blaadje op de mat. (Ons Kerkblad, wekelijks orgaan voor de Ned. Herv. Gemeente van Workum en Heidenschap). Een plaatselijke drukkerij wordt daarvoor sinds 1927 ingeschakeld. De abonnementsprijs bedraagt ƒ 0,50 per kwartaal. De twee Hervormde predikanten vermelden daarin wie ’s zondags zal preken. Ook is er ruimte voor een korte overdenking en zakelijke of persoonlijke mededelingen. Kerkelijke verenigingen en scholen plaatsen artikeltjes. Het vierde blad is gevuld met advertenties.

Sinds 1935 verschijnt het voor het eerst als Ringblad (9e jaargang No 1). Daarover vindt u elders in de Friso een artikel. Aan die uitbreiding worden wel enkele voorwaarden gesteld. Het belangrijkste is de prijs; die moet laag zijn. Verder moet het formaat twee keer zo groot worden als het bestaande en men verwacht een betere kwaliteit papier. Hunia’s Drukkerij te Workum wil daaraan voldoen en blijkt goedkoper dan zijn plaatselijke concurrent.  

Voor het aanleveren van kopij wordt in de Ring een taakverdeling afgesproken. Elke week is een wisselend groepje van drie predikanten verantwoordelijk voor de vulling van het blad. Het valt op dat in de meeste plaatsen elke zondag twee diensten zijn. De eigen predikant leidt de beide diensten. Onder het hoofd Plaatselijke Berichten komen mededelingen over geboorte, doop, huwelijk en overlijden. Ook mededelingen van verenigingen vinden een plekje, dit alles ter beoordeling van de plaatselijke predikant. Overwogen wordt zelfs om foto’s op te nemen van 90-jarigen. Er zullen géén ingezonden stukken worden geplaatst in het vernieuwde blad, waarvan één bladzij bestemd blijft voor advertenties. Maar de prijs wordt tien cent lager, slechts 40 cent per kwartaal.

De start van het Ringblad valt in de armoedige dertiger jaren. Veel mensen hebben amper geld om van te leven. Toch voorziet het blad kennelijk in een behoefte. In korte tijd groeit het aantal abonnees uit tot zo’n 700. Daarbij moet zeker genoemd worden de zeer concurrerende prijs die Hunia’s Drukkerij rekent: slechts ƒ 19,- per week. Dat moet geen vetpot zijn geweest voor de pas startende ondernemer.

Veel jaargangen van Ons Kerkblad zijn bewaard gebleven. Eén jaargang bevat jaren lang 52 nummers, beginnend in de maand maart. Bij het doorbladeren vallen enkele zaken op: De structuur blijft door de jaren heen vrijwel ongewijzigd. Vele onderwerpen worden aangesneden zoals: geloofsleven, zending en theologie. Maar ook het opkomend nationaal-socialisme (Hitler-Duitsland) wordt geduid. Ds. Van Veen uit Workum analyseert haarscherp de gevaren van dit systeem. Als de vijand hier enkele jaren later binnen valt, blijft hij bij zijn opvattingen, ook via stukjes in Ons Kerkblad. Hem wordt verboden zijn mening nog langer te uiten. Er wordt gevreesd voor zijn veiligheid. Hem wordt dan ook geadviseerd de Zuidwesthoek tijdelijk te verlaten. Na de oorlog worden in het Zuidertransept van de St. Gertrudiskerk een tweetal glas-in-loodramen geplaatst, mede als dank voor zijn verzetswerk.

In ons archief is vrijwel niets terug te vinden over de periode 1940-1946. Maar begin maart 1940 moet het 1e nummer van de 13e jaargang van de drukpers zijn gerold. In de loop van het jaar krijgt de eindredacteur het aan de stok met de bezetter en het blad krijgt een verschijningsverbod. Daarbij komt dat de drukker amper aanvoer krijgt van nieuw papier. Uitgave van het Ringblad is daarom onmogelijk geworden. Ik vermoed het volgende: voor Workum wordt een klein blaadje gedrukt, alleen als er papier voor handen is en zo mogelijk eens per maand. Het blaadje lijkt op dat wat ooit werd uitgegeven in de periode 1927-1935. De bladen worden door genummerd tot 52. Jaargang en jaartal lopen niet meer parallel. Op die manier gaat ook de veertiende jaargang van start ergens halverwege de oorlog.Eén exemplaar uit die reeks is bewaard gebleven.

De Koudumer dominee Fedde Bloemhof geeft in september 1947 de aanzet om Ons Kerkblad weer op te starten als Ringblad. Gaast en Ferwoude vinden we dan niet meer terug (zij behoren formeel niet tot de Ring Workum). Gedurende enige tijd worden ingezonden stukken geplaatst. Maar inzichten veranderen wel eens. Ook commerciële advertenties moeten het veld ruimen. Onderwerpen die nu regelmatig opduiken, zijn kerkenbouw, liturgie, gemengde huwelijken, homofilie, andere godsdiensten en kerkenfusies. Elke week vers en actueel nieuws, ook uit de eigen gemeentes. Spoedberichten worden soms nog opgenomen op de vroege maandag, net vóórdat de drukker zijn werk doet. Ons Kerkblad ligt enkele uren later al bij de eerste abonnees op de mat. Een perfecte samenwerking.

Door fusie van drie landelijke kerkgenootschappen ging de Hervormde Kerk op in een groter geheel. Deze organisatie draagt de naam Protestantse kerken in Nederland (PKN). Ook regionaal werden nieuwe verbanden gesmeed. De Ring werd in 2004 ontbonden en er ontstonden andere samenwerkingsverbanden. Toch bleef het blad nog achttien jaar spreekbuis voor Protestantse Gemeenten in de voormalige Ring. Daar is nu een eind aan gekomen.

(Bron Friso)