Gedenkwaardig dat in Workum een evenement als Kokedei al 125 jaar wordt georganiseerd. Over hoe het in de beginjaren plaatsvond is vast naslagwerk van te vinden. Dat het heel veel werk was en is om te organiseren zal van alle tijden zijn, maar qua vergunningen en regelgeving zal het verschil wel groot zijn.
24 september, de vierde woensdag van september en dus de tijd voor 125ste Kokedei. De dag van de keuring begint al vroeg; ’s Ochtends om half zes staan er al vele koeien en kalfjes op de stand. Wat dan wel eens vergeten wordt is dat wat eraan voorafgaat; het uitzoeken van geschikte koeien en kalveren op de deelnemende bedrijven en vervolgens het oefenen met de dieren. Melkveehouderij Norwerth, familie De Koe, is dit jaar ook weer aanwezig. Dit jaar hebben ze vijf koeien meegenomen. Gysbert vertelt dat ze zo’n vier weken geleden begonnen zijn met het trainen van de koeien. De koeien lopen normaal altijd los in de stal rond en zijn dan ook steeds minder gewend om aan een halster te lopen, vandaar dat er veel tijd in zit om ze normaal achter je aan te zien lopen. Navraag doet leren dat de inzenders gemiddeld vier weken aan het trainen zijn, de meesten hebben een team gevormd om de drukke voorbereidingen voor de dag zelf en de boerderij thuis rond te kunnen zetten. Veel van de koeien en kalveren zijn zaterdags geschoren en de dag ervoor gewassen, maar komen ze ‘s morgens aan dan is het soms een verassing hoe ze uit de veewagen stappen. De witte koeien zijn soms niet meer wit, waarna het wassen weer van voren af aan kan beginnen.
Gelukkig is daar de wasstraat. Deze is speciaal opgetuigd met verwarmde waterstralen en volop zeep. Bij de wasstraat staat de heer Van der Steege, hij komt uit Ontario Canada en is wegens een sterfgeval in Friesland. Van der Steege is in Canada veehouder en melkt 130 koeien. Omdat hij nu toevallig hier is, helpt hij de familie met het voorbrengen van de koeien. Na het wassen lopen de koeien langs de kerk naar de stand en om te voorkomen dat ze koud worden krijgen ze dekens over zich heen. Er wordt nog weer gepoetst, de staarten komen in de pluim, en dan begint niet alleen het wachten, maar vooral ook het opvangen van de mest en urine in een emmer om te voorkomen dat ze weer smerig worden…
Inmiddels is het acht uur en begint voorzitter Klaas Bakker met de opening in de Gulden Leeuw. Speciaal voor de 125ste editie zijn naast de wethouder Bauke Dam ook burgemeester Jannewietske de Vries en de commissaris van de koning Arno Brok aanwezig. 125 jaar, eenieder heeft er op de één of andere manier een herinnering aan en meestal zit daar ook emotie bij. Zo draagt de voorzitter vandaag een stropdas. “Dat is al een unicum,” vertelt hij, “maar hier zit een verhaal bij.” Klaas Bakker zijn vader was vroeger ook voorzitter van de commissie. Zijn vader kocht deze stropdas voor het 100-jarig jubileum van Kokedei, maar mocht deze dag niet meer beleven. Vandaar dat Klaas dacht dan ga ik hem op deze dag dragen, een speciaal eerbetoon.
Voor deze 125-jarige editie is een speciaal magazine gemaakt en deze wordt als eerste uitgereikt aan de zonen van Jan Pieter Dijkstra, de man die jarenlang de verslagen van Kokedei maakte. Ook de burgemeester krijgt het magazine uitgereikt. Ze is er heel blij mee en vertelt dat de foto’s van Kokedei 1950 bij hen thuis aan de muur hangen. In 1950 zijn er veel foto’s gemaakt door Andries Deinum. Dit is de oom van haar man Henk en op zo’n manier kwamen ze aan de foto’s. Bauke Dam neemt het woord nadat ook hij een magazine overhandigd krijgt van de voorzitter. Kokedei is een zeer waardevolle traditie die moet blijven. De dikke stapels papieren die richting de gemeente moeten om het evenement te kunnen organiseren en vergunningen te verkrijgen daar wil de gemeente zich voor inzetten om dit te vergemakkelijken, zo verteld Bauke Dam. Na de opening is het tijd voor commissaris Brok om de vlag in top te hijsen. Brok vindt het spijtig dat hij geen tijd heeft om er vandaag bij te zijn, de Statenvergadering is vandaag. Klaas Bakker vertelt Brok dat ieder jaar op de vierde woensdag van september Kokedei gehouden wordt, dit even voor de planning van de vergaderingen van volgend jaar. “Hâld dizze tradysje fêst,” geeft de commissaris mee aan de toehoorders.
De keuring gaat los; er zijn drie keurmeesters dhr. J. Duindam voor de kalveren en D. Van Deelen en J. Jacobi voor de koeien om te jureren. Speciaal een ring waar de kalfjes worden gekeurd. Hier staan ook veel pake’s en beppe’s langs de kant om te kijken naar de kleinkinderen die een kalfje voorbrengen. Zo lopen daar ook Hessel (9) en Reinder (7) Jansen met kalfjes, vader Sjerp Jan verteld dat de jeugd er vol van zit en zes weken geleden begonnen zijn met het lopen met de kalfjes. Het scheren hebben ze ook zelf gedaan. Tussen de zwart- rood bonte dieren lopen ook de egaal bruine Jersey koeien. Deze koeien zijn van de Familie Wink, ze zijn er vandaag met 6 koeien en 4 kalveren. Ze waren vanmorgen kwart voor vier in de vrachtwagen onderweg. Er zijn tien mensen bij betrokken om ze te begeleiden. De jerseys kunnen goed meedoen, zo leert ons de uitslagen. De familie Hylkema uit Allingawier treffen we ook met drie koeien aan op de stand. In 2016 was de laatste deelname met dieren, in de tussentijd was en is Anton nog steeds actief in de organisatie. Anton vertelt dat de kinderen Jurre (18) en Rudmer (16) ernaar uitzagen om mee te doen, dus ze hebben de draad weer opgepakt. Nieuwkomers zijn er ook. Zo doet Melkveebedrijf Postma-Bussink uit Longerhouw voor het eerst mee. Voordat ze in Longerhouw kwamen te wonen waren ze boer in Markelo, daar deden ze negen jaar geleden voor het laatst mee aan een keuring. Bussink vertelt dat ze acht weken geleden begonnen zijn om de drie koeien te trainen. Veel werk maar heel enthousiast en hopen volgend jaar weer present te zijn. Dit jaar is de jackpotrubriek er ook weer, als je mee wilt doen aan deze rubriek moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen. Zo mogen er alleen dieren meelopen die één keer gekalfd hebben, maar deze moet je opgeven in april en ze mogen niet voor mei gekalfd hebben. Het is dus nog niet helemaal te voorspellen hoe ze er in september bij lopen. Doe je mee dan leg je 25 euro per dier in, de jackpot wordt verdeeld onder de drie winnaars. Er waren twaalf opgaves en maar vier in de ring, dit zegt wat over de voorspelbaarheid. Familie van der Valk, al jaren deelnemers, Lian vertelt: “Sa giet dat. Skoanheit wie dit jier foar de 65ste kear by Kokedei.” Van kinds af aan betrokken en meegekregen van zijn ouders Piet en Grytsje van der Valk. En Pieter krijgt het weer mee van zijn vader, Lian zelf is er nu zo’n beetje 25 jaar bij betrokken. En vertelt ze: “Soms denk je wat een werk, maar als je nu weer naar onze kinderen kijkt die vinden het de mooiste dag van het jaar. De kinderen zijn begonnen met het in de ring brengen van de kalveren, en nu loopt de oudste dochter alweer een paar jaar met de koeien. Gelukkig hebben we veel medewerkers en hulp, anders konden we deze dag niet rondzetten.” Dit jaar lopen de voorbrengers van de familie Van der Valk in een tenue uit de beginjaren van Kokedei. Lian zag de foto’s van kokedei 25 jaar geleden en in die editie liepen ze allemaal in de kleren van weleer. Het leek hun leuk om dat nu met de 125 keer te herhalen, prachtig gekleed en ze kregen dan ook menig compliment.
De jury gooide er heel wat kreten in vandaag. Zo ging het over bespiering, prima kruisbouw en nog heel wat meer van zulke krachtige termen. Om een beetje te begrijpen wat ze hiermee bedoelden, had de organisatie flyers uitgedeeld. In deze flyer stond waar de jury met name op let tijdens het keuren, een verhelderend hulpmiddel. Jurylid Dick van Deelen vertelde de aanwezigen hoe trots men mag zijn dat er op deze regionale keuring zulke beste koeien rondlopen. Dat de uitslagen van Kokedei van doorslaggevende waarde waren voor een huwelijksaanzoek was vast niet bekend bij de juryleden. “Als vandaag het algemeen kampioenschap gewonnen wordt,” had Sieberen Sipkema thuis verteld, “ga ik vriendin Danielle Zwerver ten huwelijk vragen.” Dit gebeurde dan ook, midden in de ring en met de kampioenen om hen heen. De uitslagen worden hieronder vermeld, maar de grootste prestatie is wel dat er zoveel inzenders waren en dat de organisatie met hun inzet het voor de 125ste keer voor elkaar kreeg om zo’n mooie editie neer te zetten. Dit verdient een dikke pluim.
Kampioen jonge kalveren: 133 Aaltje 132 Mvb Sipkema-Zwerver Workum
Reservekampioen jonge kalveren: 126 Gjh Malki Lol 1 Mvb JMJ Hettinga Koudum
Kampioen oudere kalveren: 161 Jannette 243 Mvb Sipkema- Zwerver Workum
Reservekampioen oude kalveren: 178 Hieke 88 Mts. De Boer-Haarsma Parrega
Kampioen showmanship kalveren: 149 Haytema- de Groot Koudum
Reservekampioen showmanship kalveren: 155 Sneker 132 Mts. J. en P. van der Valk
Beste bedrijfscollectie 2025: Mvb Sipkema-Zwerver Workum
Koe met beste uier: 70 Martie 34 Mts. Ykema Parrega
Reserve kampioen koe met beste uier: 41 Krûdikker Evita 45 Mvb Sipkema-Zwerver
Kampioenschap vaarzen: 113 Gjh Malki Lol 1 Mvb JMJ Hettinga Koudum
Reservekampioen vaarzen: 9 Jannette 254 Mvb Sipkema-Zwerver
Kampioenschap jonge koeien: 41 Krûdikker Evita 42 Mvb Sipkema-Zwerver
Reservekampioen jonge koeien: 20 Krûdikker Dilla 20 Mvb Sipkema-Zwerver
Kampioenschap Oudere koeien: 106 Caudumer Lol 419 Mts. Haytema-de Groot
Reserve kampioen: 96 Caudumer Indira 1 Mts. Haytema-de Groot
Algemeen Kampioen: 41 Krûdikker Evita 45 Mvb Sipkema-Zwerver
(Bron Friso)
