Yzer: de bron van smeden.
Smeden werken met ijzer, een oeroud element. De mens gebruikt al zo’n 5000 jaar ijzer. Speren en verschillende ornamenten zijn uit die tijd van het oude Egypte gevonden.
Nadat men ontdekte hoe ijzer gewonnen kon worden uit ijzererts en, dichter bij huis, uit de oerbanken van beken het zgn. ijzeroer of andere ijzerhoudende grondstoffen zoals de klapperstenen, werd er steeds meer gebruik gemaakt van ijzer.
Om het ijzer uit de erts of oer te halen was veel brandstof nodig. Hiervoor werd houtskool of cokes gebruikt, en werd de temperatuur verhoogd door extra lucht aan het vuur toe te voegen. Het ijzer dat hieruit werd gewonnen had veel koolstof in zich, waardoor het hard en broos was. (gietijzer).
De meeste oude smederijen gebruikten kolen voor hun smidsvuur met veel zuurstof. Door gebruik te maken van blaasbalgen of later van elektromotoren met een luchtpomp werden de vuren heet genoeg om het ijzer smeedbaar te maken. Om het ijzer te kunnen smeden moet het verhit worden tot een temperatuur van 950 tot 1300 graden Celsius. Dat kan met organisch materiaal als houtskool, cokes, kolen of gas. De smid smeedde vaak van dit ijzer zijn eerste eigen gereedschap om daarmee de door hem gewenste vormen van ijzer te slaan en dit te verkopen om zo een bestaan te kunnen opbouwen.
De Begine Smidte: oude plek voor nieuwe smeden.
De Begine Smidte Workum is een van de vele voormalige smederijen in Workum. Het fabrieksmatig maken van metalen voorwerpen heeft het smidsvak verdrongen en veel smederijen zijn inmiddels opgeheven, waarbij oude vakkennis verloren is gegaan. Gelukkig zijn er nog steeds mensen die het oude smidsvak een warm hart toedragen. Zij hebben sinds juni 2011 een nieuwe start gemaakt en zijn begonnen de “Begine Smidte” weer in oude luister te herstellen met daarbij een meer op het publiek gerichte werkwijze. Een groep vrijwilligers beoefent nu dit oude vak en wordt in de nieuwe vorm bijgestaan en geschoold door een echte Meester-smid. Er worden allerlei gebruiksvoorwerpen gemaakt zoals pethaakjes, poken, kaarsenstandaards, tot pikhaken, deur-gehengen en blakers.
De Begine Smidte is iedere 1ste zaterdag van de maand vrij te bezichtigen. Daar kunt u informatie krijgen over het smidsvak en zelfgesmede artikelen kopen. Naar alle waarschijnlijkheid worden binnen kort de openingstijden verder verruimd zodat meer bezoekers het oude smidsvak kunnen zien en ervaren.
